Skutki prawne separacji

Wiele małżeństw po kilku latach wspólnego życia staje w obliczu tak dużych kryzysów, iż dalsze wspólne życie wydaje się niemożliwe. Jednak niektóre pary nie decydują się na rozwód, a jedynie separację, która – chociaż nie kończy formalnie małżeństwa – to także ma określone skutki prawne.

Majątek

Orzeczenie separacji ma istotne skutki prawne dla majątku obojga małżonków. Przede wszystkim separacja oznacza rozdzielność majątkową, co w praktyce oznacza, iż od czasu jej rozpoczęcia każda ze stron zarabia jedynie na swój majątek osobisty. Natomiast dobra zgromadzone przed orzeczeniem separacji mogą być podzielone – na drodze umowy bądź wyroku sądowego. Jednocześnie należy pamiętać o tym, iż separacja wyklucza możliwość dziedziczenia po sobie (z wyłączeniem sytuacji, gdy określony zapis następuje na podstawie testamentu). W niektórych przypadkach sąd może orzec obowiązek płacenia alimentów na rzecz współmałżonka – na przykład wtedy, gdy jedno z nich żyje w niedostatku lub na skutek separacji jego sytuacja materialna uległa znacznemu pogorszeniu.

Dzieci

Orzeczenie separacji pomiędzy małżonkami wywiera także określone skutki na sytuację dzieci – i to zarówno tych narodzonych, jak i nienarodzonych. Szczególne znaczenie ma zapis, iż w przypadku separacji występuje tak zwany brak domniemania dziecka. W praktyce oznacza to, iż dziecko urodzone 300 dni po orzeczeniu separacji jest uznawane za takie, które nie pochodzi z małżeństwa. Natomiast w przypadku posiadania wspólnych dzieci zostają podjęte ustalenia, w jakim stopniu każde z rodziców ponosi obowiązek finansowania utrzymania i wychowania potomków. Separacja może także określić zakres władzy rodzicielskiej i uregulować kontakty z dziećmi.

Decyzja o separacji nie jest prosta – tym bardziej, iż jej skutki prawne są bardzo zbliżone do skutków rozwodu. Jedyna różnica pomiędzy rozwodem a separacją jest taka, iż ta druga nie umożliwia powrotu do nazwiska panieńskiego i zawarcia innego związku małżeńskiego. Formalna separacja jest orzekana przez sąd i to on decyduje o głównych ustaleniach pomiędzy małżonkami. Jednak w niektórych przypadkach umowę określającą zasady rozstania może stworzyć notariusz. W tej sytuacji małżonkowie ustalają między sobą wybrane kwestie (na przykład dotyczące podziału majątku bądź alimentów) i podpisują stosowne dokumenty. Jednak w przypadku zdecydowania się na notariusza należy pamiętać o tym, iż małżonkowie nadal tworzą formalne małżeństwo i ponoszą skutki prawne takiego stanu rzeczy (między innymi dziedziczenie bądź domniemanie pochodzenia dziecka). Uregulowanie pewnych kwestii u notariusza jest dobrym rozwiązaniem dla małżeństw, które nie są jeszcze zdecydowane na formalne orzeczenie separacji.